|
Dinsdag 21 mei 2024 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl |
 |
Overstappen op biologische melk kan de
stikstofcrisis deels oplossen
|
|
|
De stikstofuitstoot ligt bij de productie van biologische zuivel fors
lager. Dat komt doordat er minder veevoer wordt gegeven én doordat de
koeien meer in de wei staan. 'Overstappen' kan dus helpen de
stikstofcrisis op te lossen. En daar speelt de consument een rol in,
blijkt uit Wagenings onderzoek.
|
Dat komt doordat een groeiend aantal biologische boeren ook een
groeiende afzetmarkt nodig heeft. De vraag bepaalt in Nederland dus voor
een belangrijk deel hoe groot het aandeel van de biologische
melkveehouderij is, zegt Gerard Migchels van Wageningen University &
Research tegen NU.nl.
|
Niet koeien zijn het probleem, maar veevoer. Die vereenvoudiging van het
probleem kan helpen de situatie beter te begrijpen. Als koeien
uitsluitend zouden grazen, zou er geen (netto) stikstofvervuiling zijn,
en zouden ze dus ook 'stikstofvrije melk' produceren.
|
|
Zo kun je het in elk geval in theorie zien, nuanceert Migchels. "Op het
schaalniveau van één weiland of boerenbedrijf is een volledig gesloten
stikstofkringloop niet mogelijk. Er belandt altijd wat stikstof in de
lucht in de vorm van ammoniak of lachgas, en er kan altijd wat stikstof
uitspoelen in de bodem." |
|
Maar op landschapsschaal klopt het wel. Zo hebben de laagveengebieden
van West- en Noord-Nederland een eeuwenlange traditie met melkvee -
zonder dat dat leidde tot te veel bemesting. |
| |
 |
Geïmporteerd veevoer is bron van stikstofoverschot
|
|
De crux zit in het veevoer. Dat wordt nu voor een belangrijk deel
geïmporteerd uit het buitenland, in de vorm van mais, tarwe en soja,
waarmee extra stikstof binnenkomt. Door dat extra krachtvoer zijn er in
Nederland meer koeien (en varkens en kippen) per hectare landbouwgrond
mogelijk. Maar de stikstofrijke mest gaat niet terug naar het
buitenland. |
|
En dus stapelt het extra stikstof, afkomstig uit het geïmporteerde
veevoer, zich steeds hoger op. Dat leidt tot vermesting en verzuring van
de Nederlandse natuur, en ook tot slechtere luchtkwaliteit door hogere
concentraties fijnstof. |
|
"Met veevoer heb je de sleutel te pakken", zegt Migchels. Dat is
eigenlijk een draaiknop, waarmee de stikstofvervuiling kan toenemen of
afnemen. "Uit onderzoek blijkt dat de uitstoot van ammoniak met ongeveer
20 procent daalt door de hoeveelheid krachtvoer terug te schroeven." |
| |
| Hoe langer koeien in de wei staan, hoe
beter |
|
Maar minder veevoer is niet de enige reden dat duurzamere
melkveehouderij een lagere stikstofuitstoot heeft. Een andere heel
belangrijke factor is de hoeveelheid 'weidegang', zegt Migchels. Dat is
de periode waarin koeien vrij grazen in het weiland, in plaats van op
stal te staan. "Hoe meer koeien buiten lopen en zelf het verse gras
eten, des te kleiner de ammoniakemissie." |
|
"Dat gaat via twee mechanismen", zegt Migchels. "Ten eerste ontstaat
ammoniak als de plas en de poep van koeien vermengd raken." Buiten in de
wei is dat niet of nauwelijks het geval, maar in de stal gebeurt dat
wel. Daar ontstaat dan zogeheten drijfmest, de belangrijkste bron van
ammoniak. |
|
"Een deel van die ammoniak komt recht uit de stallen omhoog. Maar het
uitrijden van drijfmest over het land is de andere grote veroorzaker van
ammoniakuitstoot: daar komt bijna de helft van de uitstoot vandaan. En
ook dat is veel minder nodig als koeien vrij in het weiland lopen, waar
koeienvlaaien en koeienplas grotendeels gescheiden blijven." |
| |
 |
|
Hoe langer koeien grazen in de wei en hoe minder (geïmporteerd) veevoer
ze krijgen, hoe lager de stikstofuitstoot per liter melk. |
| |
| Veel stalkoeienmelk is niet voor
Nederlandse markt |
| Is
de grote oplossing dan dat we allemaal overstappen op biologisch
geproduceerde melk, yoghurt en kaas? Dat zou zeker bijdragen, maar
Migchels wil er niet te veel een label aan hangen. "Het oplossen van de
stikstofcrisis is complex. Overgang naar biologisch is een van de
mogelijkheden en zou vooral in de zone rondom Natura 2000-gebieden goed
kunnen werken." |
| Daarnaast
bestaan er volgens Migchels meerdere keurmerken, die allemaal een
verbetering zijn ten opzichte van de meest intensieve stalgebonden
melkveehouderij. De boer krijgt in alle gevallen wat extra geld per
liter melk. "Bij biologisch-dynamische zuivel is de bemesting per
hectare nog lager, en de ammoniakuitstoot dus ook." |
| Toch
kan de Nederlandse consument de verduurzaming niet in z'n eentje dragen.
Al is het maar doordat een groot deel van de Nederlandse veehouderij
produceert voor het buitenland. En bij melkveehouderij gaat dat vaak om
de meest intensieve bedrijven, met koeien die permanent op stal staan en
melk die soms in poedervorm de grens over gaat. "Daar moet je ten
aanzien van de oplossingen toch meer denken aan het heel gericht
uitkopen van enkele piekbelasters." |
| Eén
partij zal er in elk geval niet blij mee zijn als Nederlandse koeien
weer vaker de wei ingaan en minder krachtvoer krijgen: de producenten
van veevoer. |
| |
| Bron: NU.nl |
| |
| |
| |
| |